نقش سرسختی در موفقیت بازیکنان بدمینتون

نقش سرسختی در موفقیت بازیکنان بدمینتون

نقش سرسختی در موفقیت بازیکنان بدمینتون: امـروزه در جهـان ورزش برنـده هـا و بازنـده هـا اغلـب بـا دهـم هایـی از ثانیـه یـا فقـط یـک شـوت و یـا یـک خطـای بحرانـی از یکدیگـر جـدا مـی شـوند و در ســطوح بــالای رقابتــی ســطح مهــارت اغلــب برابــر و یکســان اســت. پــس ورزشــکاران بــه چیــزی فراتــر از تمرینــات فشــرده و تــلاش هــای مســتمر نیــاز دارنــد کــه در علــم روانشناســی ورزش مــورد بحــث قــرار مـی گیـرد. از ایـن رو آگاهـی از کلیـه ی عواملـی کـه مـی تواننـد فراهم سـاز نیرویـی جهـت مقابلـه بـا چالـش هـای رقابـت شـوند، از جانـب متخصصــان، مربیــان و ورزشــکاران ضــروری بــوده زیــرا آنــان را در برابـر ایـن نـوع چالـش هـا آمـاده مـی سـازد. مینــگ چیــن )1995 )بــر ایــن بــاور اســت کــه اگــر یــک بازیکــن بدمینتــون بخواهــد بــه موفقیتهــای قابــل توجهــی در مسـابقات بیـن المللـی دسـت یابـد، بایـد عـلاوه بـر مهارتهـای تکنیکــی و تاکتیکــی، بــه توســعه قابلیتهــای جســمانی و مهارتهــای ذهنــی مرتبــط بــا نیازمندیهــای بدمینتــون، اهتمــام ورزد. نکتــه کلیــدی در بهتــر کــردن عملکــرد ورزشـی ایـن اسـت کـه ذهـن بـر بـدن اثـر مـی گـذارد و دراکثـر ورزش هـای رقابتـی از جملـه بدمینتـون کـه اغلــب ســطح مهــارت رقیبــان مشــابه اســت، اختلاف در میــزان آمادگــی و مهــارت هــای ذهنــی اســت کــه موفقیــت ورزشــکار را ممکــن یــا محتمــل مــی سازد)متشــرعی،1388.) لیــز )2003 )در مقالــه مــروری خــود کــه بــه بررســی نقــش حیطـه هـای مختلـف علـم در ورزشـهای راکتـی پرداختـه بـود، چنیــن عنــوان کــرد کــه از بیــن مهارتهــای ذهنــی و ویژگــی هــای روان شــناختی کــه در ورزش هــای راکتــی و بدمینتــون نقـش دارنـد، بـدون شـک عامـل سرسـختی ذهنـی به دلیل ماهیـت انفـرادی و رقابتـی و همچنیـن طبیعت سـرعت، شـدت و فعالیـت متنـاوب ایـن ورزشـها، مهمتریـن آنهـا مـی باشـد. حفظ تمرکـز در شـرایط پرفشـار، اعتمـاد بـه نفـش بویـژه در شـرایطی کــه فاصلــه امتیــازی زیــادی بــا حریــف در یــک ســت بوجــود آمــده و توانایــی کنتــرل اســترس حاصــل از ایــن شــرایط کــه همگـی از خصوصیـات اصلـی ورزشـکاران بـا سرسـختی ذهنـی باالســت، نقــش اساســی را در موفقیــت ورزشــکاران از جملــه بازیکنـان بدمینتـون ایفـا میکنـد )کراسـت،2007 و 2008 .)در تاییـد ایـن مـوارد، نتایـج مطالعـه متشـرعی و الهاکـی )1392 ) کــه بــه بررســی قابلیــت پیــش بینــی موفقیــت )عملکــرد( ورزشــی بــر اسـاس سرسـختی ذهنـی در بیـن 80 نفـر از بازیکنـان مـرد نخبـه، زبـده و ماهـر بدمینتـون پرداختـه بودنـد، نشـان داد کـه در حـدود یـک سـوم از موفقیـت ورزشـی )3/38 درصـد( بازیکنـان نخبـه و زبـده بدمینتـون در میادیـن رقابتـی بـه شـکل معنـی داری توسـط سرسـختی ذهنـی تبییـن و پیــش بینــی مــی شــود. بــه عبــارت دیگــر، بازیکنــان نخبــه و زبــده مــرد بدمینتــون تحقیــق مذکــور بــا بهــره گیــری و برخــورداری از ایــن خصوصیـات و مهارتهـای ذهنـی و روانشـناختی، توانسـته انـد در حـدود یـک سـوم موفقیـت ورزشـی خـود )3/38 درصـد( را در میادیـن رقابتـی، تبییـن کننـد کـه بیانگـر نقـش تاثیرگـذار ایـن عامـل روان شـناختی در عملکـرد و موفقیـت بازیکنـان بدمینتـون بـود. گولــد و همــکاران )2002 )در مطالعــه بــر روی ویژگیهــای روانشــناختی قهرمانـان المپیـک، سرسـختی ذهنـی را بـه عنـوان یـک عامـل شـرکت کننـده و سـهیم معنـی دار در بهبـود عملکـرد ورزشـی، تشـیخص دادنـد. همچنیـن نتایـج مطالعـات نشـان داده اسـت کـه بسـیاری از ورزشـکاران نخبـه بـر ایـن باورنـد کـه 50 % عملکـرد برجسـته و موفقیـت آمیـز ورزشـی در نتیجـه عوامـل روان شـناختی یـا ذهنـی اسـت کـه از اسـتحکام ذهنـی منتـج مـی شـوند امـا کمتـر از %10 از زمـان جلسـات تمریـن را بـه تمرینـات ایـن مهارتهـا اختصـاص مـی دهنـد و بـا نحـوه و چگونگـی تمرینـات توسـعه دهنـده اسـتحکام ذهنـی هـم بـه درسـتی آشـنا نیسـتند )لوهـر،1995 .)از طرف دیگـر، 83 % مربیان، اسـتحکام ذهنـی را بـه عنـوان مهمتریـن خصوصیـت تعییـن کننـده موفقیـت ورزشـی قلمـداد مـی کننـد )گوکیـاردی و گـوردون و دیمـوک،2008 و 2009.) بـر اسـاس تعریـف جونـز و همـکاران ) 2002« ،)سرسـختی ذهنـی داشـتن برتـری و مزایـای روانـی ارثـی و یـا توسـعه داده شـده ای اسـت کـه در نتیجـه آن ورزشـکار : 1 )بـه صـورت عمومـی، مقابلـه و مواجـه بهتـر نسـبت بـه حریـف خـود، بــا بســیاری از نیازمندیهایــی کــه ورزش بــر عملکــرد اعمــال مــی کنــد )مسـابقه، تمریـن، شـیوه زندگـی( دارد 2 بهتـری نسـبت بـه حریـف 2 )بـه صـورت اختصاصـی از ثبـات و پایـداری خـود در مصمـم بـودن، تمرکـز و بـا اعتمـاد بـه نفـس بـودن و همچنیـن کنتـرل شـرایط پـر فشـار، برخـوردار میگـردد. در تعریـف دیگـری میدلتونـو همـکاران )2004 ) سرسـختی ذهنـی را ” پشـتکار مـداوم و اعتقـاد راسـخ بـه سـوی برخـی اهـداف علیرغـم شـدت یــا فشــار” تعریــف کردنــد. واینبــرگ و گولــد )2011 )هــم در کتــاب مبانــی روان شناســی ورزشــی و تمریــن، سرســختی ذهنــی را توانایــی  ،مواجهـه بـا یـک ورزشـکار بـرای تمرکـز کـردن، بازگشـت از شکسـت فشــار و ایســتادگی علــی رغــم ســختی و مشــکل، تعریــف کــرده انــد. همچنیــن سرســختی ذهنــی را یــک شــکل تــاب آوری یــا جهندگــی ذهنی یـا بـه عبـارت دیگـر بازگشـت بـه حالـت اولیـه در برابـر سـختی ذهنـی و مشــکالت، قلمــداد مـی کننــد.

تاثیرگذاری سرسختی ذهنی در مسابقات بدمینتون

یــک بازیکــن بدمینتــون مــی توانــد در تمامــی جنبــه هــای آمادگــی جســمانی از جملــه تــوان، چابکــی و مهارتهــا در شــرایط مناســبی بــه سـر ببـرد امـا بـدون سرسـختی ذهنـی در هـر زمـان و مکانـی مـی توانـد تأثیـر پذیـر باشـد. دونـدگان ماراتـن مثالـی هـای خوبـی در ایـن مـورد هســتند. بــه طــور طبیعــی، خیلــی از دونــدگان ماراتــن بــه محدودیــت تـوان و قـوای جسـمانی خـود در 12 کیلومتـر پایانـی یـک مسـابقه 42 کیلومتــری مــی رســند. امــا توانایــی ذهنــی قــوی بــه آنهــا اجــازه مــی دهــد، دویــدن را بــا همــان ســرعت تــا پایــان مســابقه ادامــه دهنــد. حتـی برخـی از دونـدگان سـرعت خـود را بـرای پایـان دادن بـه مسـابقه افزایـش مـی دهنـد اگرچـه از لحـاظ جسـمانی بسـیار خسـته شـده انـد )متشــرعی،1388) می دونـدگان ماراتـن ایـن شـیوه را برخـورد بـه دیـوار نامنـد کـه بـه معنـی فشـار آوردن بـه محدودیـت های فـردی مـی باشـد. ایـن شـیوه بایـد بوسـیله بازیکنـان بدمینتـون کـه مـی خواهنـد یـک قـدم در بـازی خـود فراتـر رونـد، مـورد اسـتفاده قـرار گیـرد. در نتیجـه در طـول یـک مسـابقه و یـا تمریـن، تمرکـز خـود را حفظ کـرده و بـه محدودیـت هـای خـود، فشـار اعمـال کنند 6 ،2008 .) )چائویاپ یـک رالـی و یـا تمـام مسـابقه بدمینتـون، ممکـن زیــادی طــول بکشــد اســت مــدت زمــان نســبتا )یــک رالــی تــا 40 ثانیــه و یــک مســابقه تــا 80 دقیقــه( امــا یــک بازیکــن بدمینتــون برجســته بــا 7 خـود بایـد سـرعت حفـظ روحیـه مبـارزه جویانـه و دقـت ضربـات خـود را تـا آخریـن امتیـاز مسـابقه حفـظ کنـد. 8 یــک مثــال جالــب و واقعــی از نقــش سرســختی ذهنــی در بدمنیتــون، بــازی بیــن هافزهاشــم 9 در یــک چهــارم نهایــی و لــی هیــون ایــل بازیهـای آسـیایی دوحـه قطـر )2006 )مـی باشـد. هافزهاشــم، بــا امتیــاز 19 بــر10 در گیــم اول پیــش افتــاده بــود امــا نتوانســت تمرکــز خــود را حفــظ کنــد و در پایــان بــازی را بــا حســاب 22 بـر20 واگـذار کـرد. لـی، سرسـختی عالـی ذهنـی و روحیــه مبــارزه جویانــه خــود را بــه خوبــی بــه نمایــش گذاشــت. نمونــه دیگــر ایــن حالــت، در فینــال بازیهــای آزاد مالــزی )2006 )بیــن لــی چونــگ وی10 نفــردوم المپیــک 2008 چیــن و لیــن دان11 قهرمــان المپیــک 2008 چیــن، مشــاهده شــد. لیــن دان بــا امتیــاز 20 بــه 13 از لــی چونــگ پیــش افتــاده بــود و شــرایط بســیار پرفشــار و اســترس زایــی بــرای چونــگ وجــود داشــت چــون بــا یــک اشــتباه نتیجــه را واگــذار مـی کـرد. امـا او بـه خوبـی بـه مواجهـه و مقابلـه بـا شـرایط پـر فشـار پرداخـت و بـا حفـظ تمرکـز و انــرژی مثبــت ، در نهایــت گیــم را بــا نتیجــه 22 بـر20 بـه سـود خـود خاتمـه داد. سـر سـختی ذهنــی بــاالی چونــگ بــه او برتــری بخشــید و بــا بازیابــی تمرکــز12 و حفــظ آرامــش و خونســردی، کــه بــر طبــق نظریــه لــوور )1986 )از عوامــل کلیـدی سرسـختی ذهنـی بـه حسـاب مـی آینـد، شــرایط بــازی را بــه نفــع خــود خاتمــه داد. در یــک موقعیــت دیگــر، موســگارد )2005 ) در ســخنرانی کــه در انجمــن بدمینتــون ژاپــن ارائــه کــرد در مــورد الرســن قهرمــان دانمارکــی مســابقات بدمینتــون المپیــک 1996 ،چنیــن عنــوان مــی کنــد: در بازیهــای المپیــک 1992 و در مرحلــه یــک چهــارم نهایــی، الرســن بــازی را بـه بازیکـن اندونزیایـی واگـذار کـرد و از دسـتیابی بـه مـدال، محـروم مانـد. ایـن در شـرایطی بـود کـه از ســال 1988 تــا 1992 ،برنامــه هــای جســمانی بســیار منظمــی کــه همــراه بــا ارزیابــی هــای زمانبنـدی شـده بـود، بـر روی او اجـرا شـده بـود و از لحـاظ آمادگـی جسـمانی و تکنیکـی در باالتریـن حــد مــورد نیــاز بــه ســر مــی بــرد بــه طوریکــه تـوان هـوازی او معـادل 62( میلـی لیتـر در دقیقـه بــر کیلوگــرم وزن دارد( و ســرعت اســمش او 365 کیلومتـر در سـاعت بـود. بنابرایـن پـس از ارزیابـی هـای مجـدد بـه ایـن نتیجـه رسـیدیم کـه توانایـی جسـمانی او برای کسـب مدال در شـرایط مناسـبی اسـت امـا نیازمنـد توسـعه و بهبـود مهـارت هـای ذهنــی خــود از جملــه سرســختی ذهنــی بــود. در نتیجــه بــا اســتفاده از یــک روانشناســی ورزشــی بــه مــدت 3 ســال )1993 تــا 1996 )بــه تمریــن مهارتهــای ذهنــی و توســعه سرســختی ذهنــی در کنــار مهارتهــای جســمانی و تکنیکــی پرداخــت. نتیجــه کار چنیــن شــد کــه او در مســابقات آزاد انگلیســی در ســال 1996 و چنــد مــاه بعــد در مســابقات المپیــک آتالنتــا بــه قهرمانــی دســت یافـت کـه بـدون شـک در نتیجـه آمادگـی خیـره کننـده او در مهـارت هـای ذهنـی و روانـی از جمله سرســختی ذهنــی بــود. عاملــی کــه در مســابقات المپیــک بارســلون )1992 ،)فاقــد آن بــود. جمع بندی در یـک جمـع بنـدی میتـوان چنیـن اظهـار کـرد کــه بازیکنــان نخبــه و زبــده مــرد بدمینتــون بــا اعتمـاد بـه نفـس و خودبـاوری نسـبت بـه قابلیـت هــای خــود در هنــگام مســابقه، مصصــم بــودن در راه پیگیــری اهــداف و رویایــی بــا نیازهــای پرچالـش تمریـن و مسـابقه، توانایـی حفـظ تمرکـز و بازیافـت تمرکـز در شـرایط پرفشـار و غیـر قابـل پیـش بینـی و کنتـرل اسـترس و هیجانـات منفـی ناشـی از ایـن شـرایط، کـه همگـی از خصوصیـات اصلـی ورزشـکاران بـا سرسـختی ذهنـی باالسـت، احتمـال موفقیـت ورزشـی و عملکـرد رقابتـی خـود را افزایــش مــی دهنــد. مجمــوع ایــن مهارتهــا و تواناییهــای ذهنــی موجــب مــی شــود کــه بازیکنـان بدمینتـون سرسـخت نسـبت بـه حریفـان خــود تســلط بیشــتری در برابــر شــرایط چالشــی و پرتنــش مســابقه داشــته و بــا حفــظ تمرکــز و بــاور بــه قابلیــت هــای خــود بــرای تبدیــل ایــن چالـش هـا بـه فرصـت، ثبـات و پایـداری بهتـری در عملکــرد ورزشــی خــود داشــته باشــند. در پایــان بــه مربیــان و بازیکنــان حرفــه ای بدمینتــون قویــا توصیــه مــی شــود بــا بهــره گیــری از یــک روان شــناس ورزشــی مجــرب، در کنــار تمرینــات تکنیکی-تاکتیکــی و جســمانی خـود، بـا طراحـی تمرینـات مهـارت هـای ذهنـی/ روان شــناختی بــر اســاس نیازمنــدی هــا و نقــاط ضعــف و قــوت خــود در عوامــل تشــکیل دهنــده سرســختی ذهنــی )ازجملــه اعتمــاد بــه نفــس، کنتــرل هیجانــات، حفــظ ثبــات و پایــداری در تمرکــز و بازیافــت تمرکــز(، بــه توســعه و رشــد سرسـختی ذهنـی خـود بویـژه در شـرایط پرفشـار مســابقه، اقــدام ورزنــد.

گردآوری و تنظیم: ابراهیم متشرعی دانشجوی دکتری روان شناسی ورزشی دانشگاه شهید بهشتی